Program Multibim SUN, zaprezentowany po raz pierwszy 7 lipca 2021 podczas premiery oprogramowania Archicad 25, zmienia sposób w jaki architekci będą opracowywać analizy nasłonecznienia i zacieniania. Wielokrotnie skraca czas wykonania analizy i redukuje ryzyko popełnienia błędów. Daje pewność poprawności wyników i zgodności z obowiązującymi przepisami.
Zgodnie z Warunkami technicznymi budynki i pomieszczania przeznaczone na pobyt ludzi powinny mieć zapewnione odpowiednie nasłonecznienie światłem dziennym.
§60 Warunków definiuje wymagania w sposób następujący:
Definicja odnosi się nie tylko do budynku, który jest przedmiotem projektu, ale również do wszystkich budynków, na których warunki nasłonecznienia będzie miał wpływ planowany budynek. Oznacza to, że projektując nowy obiekt należy zapewnić odpowiednie warunki nasłonecznienia w projektowanych lokalach oraz udowodnić, że inwestycja, nie wpłynie negatywnie na warunki nasłonecznienia budynków w otoczeniu.
Tak określone przepisy nakładają na architektów ogromną odpowiedzialność oraz konieczność przeprowadzenia analiz, których wykonanie tradycyjnymi metodami bywa bardzo czasochłonne i nierzadko praktycznie niemożliwe.
Jaskrawym przykładem obiektu, którego forma została ukształtowana w wyniku konieczności spełnienia opisanych powyżej warunków jest hotel InterContinental w Warszawie. Charakterystyczna „noga” podpierająca budynek niemal do połowy wysokości została zaprojektowana w celu zapewnienia odpowiedniego poziomu nasłonecznienia dla sąsiedniego bloku mieszkalnego.
Hotel InteContinental w Warszawie – przykład formy architektonicznej ukształtowanej przez wymagania techniczne dotyczące zacieniania. Źródło: Google Maps
Piotr Bieroński, uprawniony architekt i certyfikowany BIM Manager, trener Archicada, tak opisuje problem:
„Analizy nasłonecznienia to niezmiernie pracochłonny proces. Fakt, że muszą być wykonane w sposób pozwalający na udowodnienie przed organem wydającym decyzję poprawności wyników powoduje, że zmuszeni jesteśmy posługiwać się różnorodnymi sposobami wizualizacji. Pomimo, że w pracowni wszystkie projekty wykonujemy w technologii BIM, zadanie jest trudne i zajmuje sporo czasu. Dotychczas wykorzystywaliśmy standardową funkcję analizy nasłonecznia dostępną w programie Archicad. Usprawnia ona znacznie proces i dostarcza miarodajnych wyników, niemniej wciąż czynność jest w połowie ręczna. Analiza potrafi pochłonąć kilka dni roboczych architekta.”
Intensywna zabudowa krakowskiego Zabłocia. Problem zacieniania miał ogromny wpływ na ukształtowanie architektury mieszkaniowej tego rejonu Krakowa. Źródło: Google Maps
Problem może z resztą dotyczyć nie tylko obiektów projektowanych, ale również już wybudowanych. Piotr Czerwiński, architekt z wieloletnim doświadczeniem w projektowaniu obiektów w obszarach miejskich opisuje wiele przypadków, w których nasłonecznienie stanowiło jeden z głównych czynników kształtujących architekturę.
„Korzystanie z modelowania 3D znacznie zredukowało ryzyko związane z problemami zacieniania. Przytoczę sytuację, w której po zakończeniu inwestycji, mieszkańcy sąsiednich budynków złożyli protest w związku z domniemanym zacienieniem ich mieszkań przez nowe budynki. Urzędnik wydający decyzję nie uznał analizy wykonanej w modelu 3D w programie Archicad i zarządał przedstawienia opracowania wykonanego w oparciu o tak zwaną Linijkę Słońca Twarowskiego (technikę używaną przez architektów od lat 60 XX w. – przyp. redakcji). Swoją drogą nawet analiza wykonana w technologii 3D była bardzo pracochłonna i jej sporządzenie zajęło kilka dni. Sprawa oparła się o wojewodę, który odrzucił dokumentację wykonaną z użyciem linijki Twarowskiego, twierdząc, że istnieją dokładniejsze, nowoczesne metody analizy nasłonecznienia! Postępowanie toczy się nadal i będzie rozstrzygnięte na podstawie pierwotnej analizy wykonanej w Archicadzie i odrzuconej przez urzędnika w pierwszej instancji. Analiza potwierdza, że budynki zostały wzniesione w sposób zgodny z warunkami technicznymi.”
Program Archicad posiada doskonały, wbudowany model słońca zintegrowany z danymi lokalizacji definiowanymi dla projektu. Model prawidłowo i dokładnie określa położenie słońca na nieboskłonie w sposób parametryczny, bądź w odniesieniu do określonej daty, godziny oraz położenia geograficznego. Może on być wykorzystywany do tworzenia animacji wizualizujących przemieszczanie się cieni w modelu 3D. Animacje wymagają jednak interpretacji człowieka. Proces nie jest zatem w pełni cyfrowy i automatyczny.
Ustawienia słońca w Archicadzie mogą być definiowane parametrycznie, bądź automatycznie dla określonej daty i czasu w lokalizacji projektu.
Lukę w procesie wypełnia program Multibim SUN. Jest to aplikacja instalowana jako dodatek do programu Archicad wykonująca automatycznie analizę nasłonecznienia okien w dniach równonocy wiosennej i jesiennej (21 marca i 21 września) i generujący na tej podstawie raporty.
Raport programu Multibim SUN. Na wykresie przedstawiono dokładny czas nasłonecznienia zaznaczonego okna. Wykres jest dostosowany do różnych wymagań zawartych w Warunkach technicznych.
Program korzysta z modelu słońca wbudowanego w Archicada oraz precyzyjnych danych długości i szerokości geograficznej oraz kierunku północy, które można ustawić ręcznie lub np. Importując plik *.kmz.
Ustawienia lokalizacji Archicada pozwalają określić precyzyjne dane długości i szerokości geograficznej projektu, jak również kierunek północny, dzięki czemu uzyskujemy precyzyjną trasę wędrówki słońca po nieboskłonie.
Dodatkowo program dodaje do poszczególnych okien właściwości czasu nasłonecznienia w dniach równonocy i wypełnia wartości w oparciu o cyfrową analizę z dokładnością do jednej minuty. Właściwości są automatycznie przypisywane do analizowanych okien i mogą być wykorzystane do różnych celów.
Wraz z aplikacją dostarczany jest także wzorzec projektu zawierający definicję wariantów graficznych wykorzystywanych do kolorystycznej wizualizacji czasu nasłonecznienia okien, a także schematy zestawień pozwalające przeanalizować zarówno czasy nasłonecznienia dla poszczególnych okien, jak pomieszczeń i lokali. Oprócz tego program generuje raporty dla wszystkich analizowanych okien, które precyzyjnie określają okresy, w których mają one dostęp do światła słonecznego. Raporty można dodawać do arkuszy dokumentacji.
Przykładowy arkusz dokumentacji zawierający zestawienie, widok perspektywiczny pokolorowany według czasu nasłonecznienia poszczególnych okien oraz legendę.
Możliwości technologiczne, które wykorzystuje Multibim SUN były dostępne już od wielu lat, jednak program automatyzuje proces oceny czasu nasłonecznienia poszczególnych okien, pomieszczeń i lokali oraz oferuje doskonałe sposoby wizualizacji. Sprowadza analizę do wymodelowania budynku i kontekstu oraz automatycznego wygenerowania potrzebnych danych za pomocą kilku kliknięć. To narzędzie, które nie tylko pozwoli zaoszczędzić użytkownikom Archicada cenny czas, ale również ograniczy ryzyko popełnienia kosztownych błędów.